Een stad besturen is het bereiken van lokale doelen met geld. Dat is in Goes niet anders. De afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor het stellen van controleerbare doelen. De PvdA-fractie heeft het idee dat de werkzaamheden van de raad hierdoor duidelijker zijn geworden. Het formuleren van effectdoelstellingen (wat willen we bereiken?) en de prestaties die daarbij horen (wat gaan we daarvoor doen?) maken goed inzichtelijk waar het gemeentebestuur mee bezig is. De controlerende taak van de gemeenteraad komt hierdoor beter uit de verf.
(Bijdrage aan de algemene beschouwingen bij de begroting voor 2016)
Maar het is ook controleren met een boel onzekerheden. Enkele maanden terug schoten gewijzigde rijksbijdragen een gat van een miljoen in de begroting voor 2015. Gemeente, los het maar op. De financiële uitwerking van alle transities die per 1 januari een feit zijn (de Jeugdzorg, de Participatiewet en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning) is onduidelijk: wat ongemakkelijk voelt is dat we nu, driekwart jaar na de start, nog steeds geen goed beeld hebben van wat de financiële gevolgen zijn van deze transities. Lukt het Goes om alle nieuwe werkzaamheden binnen de gestelde financiële kaders te verrichten? We hopen het van harte maar zijn erg nieuwsgierig naar de rapportages. De transitie Jeugdzorg zijn we –om een voorbeeld te noemen- ingegaan met een Zeelandbreed ‘papieren tekort’ van 10 miljoen. Hoe pakt het in het echt uit voor Goes?
Deze financiële onzekerheden komen bovenop de andere, we zouden bijna zeggen al langer gekende, knelpunten. Goes loopt met de grondposities in bijvoorbeeld het parkeerterrein langs de Piet Heinstraat en de Recreatiezone Wolphaartsdijk nog steeds risico’s. Hetzelfde geldt voor de realisatie van de tweede aansluiting op de A58 en de bouw van de Van Hertumtunnel onder het spoor: projecten van bij elkaar tientallen miljoenen waarbij de risico’s voor de gemeente zijn. Wat de Goese Schans aangaat hebben we tevreden vastgesteld dat daar belangrijke vorderingen in het verkleinen van de financiële risico’s zijn gemaakt.
DAGELIJKS BIJNA 15.000 EURO RENTE NAAR DE BANKEN
Alle genoemde financiële onzekerheden spelen tegen een sombere achtergrond. Veel van het moois dat Goes voor haar burgers heeft gerealiseerd is tot stand gekomen met geleend geld. Op 1 januari aanstaande staat de teller op 146 miljoen. Er is een afname voorzien tot 134 miljoen aan het einde van 2019 maar de bedragen blijven meer dan aanzienlijk en schommelen rond de 100% van de jaarlijkse exploitatie, een percentage dat lager werd doordat de gemeente extra budget kreeg voor de nieuwe taken. Dagelijks gaat er bijna 15.000 euro naar de banken voor de rente over deze leningen. De weerstandscapaciteit van de gemeente voldoet net aan de normen maar houdt dus niet over. Het beeld dat bij ons achter blijft is dat van een gezin dat met een tophypotheek gebaseerd op twee inkomens door het leven balanceert om de lasten te betalen en het huis en het hoofd boven water te houden. Er hoeft maar ergens iets verkeerd te gaan (bijvoorbeeld rentestijgingen) en het gaat fout met de financiën van Goes. En dat zou jammer zijn nu Goes wat betreft de belastingdruk voor haar burgers de op 1 na goedkoopste gemeente van Zeeland is. Dat willen we graag zo houden.
Wat de PvdA betreft bekijkt de raad nog deze bestuursperiode hoe na 2018 de financiële positie van Goes (verder) verbeterd kan worden. Het college heeft deze ontwikkeling reeds voorzichtig ingezet, wat de PvdA betreft gaan we grotere stappen zetten.
Bij het bespreken van de begroting 2016 is geld belangrijk maar het gaat uiteraard om meer: het gevoerde beleid en het voorgenomen beleid. De PvdA stelt tevreden vast –en dit past in de continuïteit waar de Goese burgers recht op hebben- dat veel beleidsonderdelen die zijn ingezet door het vorige college worden voortgezet door de huidige coalitie. Dat geldt op haar manier ook voor het sociaal domein. We hadden graag accenten anders gelegd (zoals onlangs bij de tegemoetkoming aan gehandicapten en langdurig zieken) maar blijven ook waarnemen dat dit college voor de zwaksten in de Goese samenleving het onderste uit de kan probeert te halen. Maar we hebben hier toch ook zorgen. Het uitgangspunt van de Participatiewet is dat iedereen in een gewone werkomgeving aan de slag moet kunnen. Dat klinkt mooi maar onder andere op het gebied van beschut werken heeft ook Goes nog een flinke slag te maken. De realisatie dreigt ernstig achter te blijven bij de bedoelingen van de Participatiewet. We hopen dat het college hierin een voorbeeldrol wil spelen en het beschut werk vanaf 2016 goed van de grond komt.
ZELF DE MEEGEKREGEN BROEK OPHOUDEN
De uitvoering van taken binnen het sociaal domein en andere gemeentelijke werkzaamheden zijn bij gemeenschappelijke regelingen neergelegd. Wij hebben hier gemengde gevoelens bij. Bij de start wordt beargumenteerd dat door schaalvergroting en samenwerking door gemeenten werkzaamheden beter en efficiënter verricht kunnen worden in zo’n gemeenschappelijke regeling. Maar de uitkomst is vaak (en dat hebben we onlangs met de Sabewa en GR de Bevelanden kunnen ervaren) dat gemeenschappelijke regelingen er een handje van hebben daar waar de kosten uit de hand lopen de rekening bij de gemeenten neer te leggen. Wij zullen hierin de komende jaren niet meer in mee gaan: laat de gemeenschappelijke regelingen de meegekregen broek zelf op houden. Hierbij spelen ook vragen een rol over de democratische controle op deze regelingen: ze zijn erg op afstand komen te staan van de Goese politiek en burgers. Een logische vraag die dan opkomt is of de gemeenten op de Bevelanden via een herindeling weer meer grip op de gemeenschappelijke regelingen kunnen krijgen. Een andere benadering is dat de raad zichzelf een actievere rol toemeet. Een voorbeeld is de vertrokken VVD-fractievoorzitter. Hij zat goed en proactief in een aantal dossiers en kon daarom zijn controlerende taak als volksvertegenwoordiger naar behoren waarmaken. Hij was daarin niet uniek maar met zijn vertrek is zijn expertise verdwenen. Hier ligt voor de hele raad een uitdaging.
DAAR ZIJN ZE
“We verwachten een groeiende stroom COA-burgers uit conflicthaarden. Ze zijn welkom”, schreven we vorig jaar in onze algemene beschouwingen. Het was niet gebaseerd op bijzondere voorspellende gaven maar gewoon een conclusie die we trokken uit het nieuws. Goes heeft inmiddels haar aandeel meer dan geleverd met de gezinslocatie naast de stoomtrein, de noodopvang in de Zeelandhallen en de geslaagde huisvesting van statushouders. Dat laatste kon vooralsnog zonder consequenties voor de wachtlijsten. Nu Goes de vluchtelingenstad van Zeeland is wacht ons een bijzondere opdracht. Want er zullen nog veel meer statushouders opgevangen en ingeburgerd moeten worden. Veel van de uitgeprocedeerden in de gezinslocatie blijven in Goes totdat hun nu nog jonge kinderen 18 jaar zijn. Ze leven daar een bevroren leven: weinig uitzicht op een status, ze mogen niet werken en krijgen geen cursus Nederlands aangeboden. Mogelijk komt er in de Zeelandhallen nieuwe noodopvang. Rond al deze groepen asielzoekers hebben we een humanitaire verplichting. Wat de PvdA betreft gaat het gemeentebestuur samen met burgers uit de wijken en dorpen van Goes aan de slag om activering en ondersteuning te bieden. Ook buiten hun opvang. Misschien wel: juist buiten hun opvang. Onderzoek daarbij of burgers financieel tegemoet gekomen kunnen worden voor hun inspanningen. En wanneer het tot noodwoningen komt: vergeet daarbij niet de Goesenaren die nu op een wachtlijst staan. Bekijk met alle asielzoekers die langdurig in Goes gaan verblijven welke talenten zij hebben die kunnen bijdragen aan de Goese samenleving. Integreren werkt alleen als het van twee kanten komt.
VOOR IEDER WAT WILS
Goes heeft haar burgers veel te bieden. De sportvoorzieningen zijn op orde, de wegen veilig (met een prettige aandacht voor het langzaam verkeer), het onderwijs is divers, er is een breed scala aan zorgvoorzieningen en er is een uitgebreid cultureel aanbod. De betaalbaarheid van de Mythe voor Goese groepen amateurkunstenaars blijft zorgelijk. Mogelijk kan het bezoek dat de Raad voor Cultuur onlangs aan Zeeland bracht soelaas bieden. Voorzitter Daalmeijer wees er uitdrukkelijk op dat Zeeuwse kunstinstellingen in Den Haag geld laten liggen: “Werk nou zo slim samen dat je in aanmerking komt voor subsidie uit Den Haag (…) het is stom als je geld laat liggen”. We geven het maar mee. Bij de zorgvoorzieningen rekenen we er op dat de opvang van verwarde personen op een goed peil blijft.
Een aantal malen is in de raad naar voren gebracht dat jongeren wegtrekken uit Zeeland en Goes. We nodigen het college uit hieromtrent een visie te ontwikkelen en voorstellen te doen hoe deze trend te keren. We hebben die jongeren immers hard nodig.
MEER MACHT VOOR DE BURGER
Overal in Goes zien we betrokken burgers wijk- en dorpsplannen maken. Dat is mooi. Maar wat we ook zien is dat geformuleerde verlangens stuiten op de financiële reikwijdte van de gemeente. Wij zien hierin een uitdaging voor de gemeente om haar relatie met de burgers anders in te richten. Te veel is er nu nog sprake van een lokale overheid die –met de beste bedoelingen- zaken voor de burgers wil regelen en daarbij de grenzen definieert. De PvdA zou graag zien dat deze insteek wijzigt: geef burgers zeggenschap en budget om zelf te beslissen over hun woon- en leefomgeving. Ondersteun hiertoe de oprichting van wijk- en dorpsbedrijven. Wij zijn er van overtuigd dat op deze manier burgers veel meer dan tot nu geïnspireerd en gemotiveerd worden om zelf oplossingen te verzinnen voor allerlei samenlevingsvraagstukken. Op wijk- en dorpsniveau is bij hen heel goed bekend welke arbeidsgehandicapten en jongeren zonder startkwalificatie hierin betrokken kunnen worden. Maar je moet dit wel durven. We waren verheugd onlangs het college te horen vertellen dat de eerste stappen zijn gezet: de Goese ambtenarij leert op een andere wijze te werken en moet daarmee beter kunnen inspelen op vragen uit de samenleving. We zouden hierover graag een keer met college van gedachten willen wisselen in een raadscommissie.
We hebben ons in deze schriftelijke algemene beschouwingen willen beperken tot hoofdlijnen. Daar komt –bijna aan het eind- nog 1 groot issue bij: het klimaat. Goes heeft zich als taak gesteld een CO2-neutrale gemeentelijke organisatie te vormen. De stappen daar naar toe zijn divers maar missen ons inziens de urgentie die past bij de bedreigingen die op ons af komen. Volgens VN-rapporten zal bij ongewijzigd beleid de zeespiegel over 100 jaar vijf meter hoger zijn dan nu. Dan gaan we kopje onder. Goes alleen kan dit onheil niet keren maar er is meer mogelijk dan nu op de rails staat. Ook hierover willen we graag eens in een raadscommissie van gedachten wisselen.
RESPECTEER DE MEERDERHEID
We eindigen deze beschouwingen met enkele immateriële punten: de vrijheid van burgers en ondernemers hun leven en bedrijf zo in te richten als ze zelf willen. Ook op zondag. We stellen vast dat het college zich voor vier jaar heeft vastgelegd op afspraken. Maar we zien ook dat het consumentengedrag sneller wijzigt dan het college bij haar start voor mogelijk hield: in toenemende mate willen Nederlandse en Belgische consumenten juist op zondag een stedentrip maken. De afgelopen koopzondag liet zien wat er dan kan gebeuren: een levendig en druk stadscentrum in Goes. De PvdA wil nog steeds graag eens raadsbreed bekijken of we zaken als de zondagsrust maar ook de aanwezigheid van coffeeshops van een breed gedragen oplossing kunnen voorzien. Een oplossing die recht doet aan de grote meerderheid van de kiezers die stemde op een partij die de burgers deze vrijheid gunt. Het ongemak hierover zien we graag snel weggenomen. Tot zover.
