Gisteravond laat liet mijn oudste dochter weten dat haar vriend morgen in Meppel ook aanschuift bij het kerstdiner van mijn moeder. Dat’s prettig want mevrouw en meneer Omta vinden het een leuke gozer. Maar het schept wel een probleem: we hebben voor hem nog geen cadeau. Dat gaan we vanmiddag scoren. Maar niet in Goes. Want daar mogen de winkels slechts een beperkt aantal zondagen open. En daar valt een van de drukste winkeldagen van het jaar niet onder.
Het is goed, Jo-Annes, dat je als formateur van het huidige VVD-CDA-SGP/CU college in een uitgebreid bericht de argumenten voor het beperken van de Goese ondernemers nog eens op een rij zet. Koopzondagen hoeven voor het CDA niet perse, schrijf je. De zondag is “een dag rust, een dag voor gezin, een dag voor bezinning, voor de kerk”. Dat kan zo zijn maar niet voor iedereen. Ik ben zelf een van die mensen die bijna alle zondagen werkt en de rust op andere momenten in de week zoekt. Gaat al jaren goed. En dat geldt ook voor al die andere Goesenaren die op zondag werken in de zorg, de beveiliging, continubedrijven en elders. Zij houden op zondag de maatschappij draaiende. Wie op zondag naar de kerk wil kan ondertussen ongestoord zijn gang gaan. “Een dag rust voor de kerk” is een argument dat alleen voor de gelovigen geldt. En zij zijn een steeds kleinere minderheid, ook in Goes. Is het een idee om mensen zelf te laten uitmaken wanneer zij werken en wanneer zij rusten? Daarmee doe je recht aan de zelfbeschikking van burgers.
Een ander argument dat je noemt is de kleine ondernemer: “Die moet toch al iedere dag opdraven en voor hem/haar is dan een gezamenlijke dag rust heel welkom”. Vooropgesteld dat ik niemand hoor beargumenteren dat winkels op zondag verplicht open moeten, valt het mij op dat de laatste jaren ook kleine ondernemers pleiten voor de vrijheid op zondag zelf te beslissen hun winkel te openen. Ik snap dat wel. Zij zien dat in heel veel andere gemeenten de handel op zondag over de winkeldrempels klotst. De concurrentie met online winkelen is moordend (en daar kan de consument 24/7 terecht). Want de consument van 2017 is niet meer de consument van 2014. Consumenten zien, blijkt uit onderzoek, funshoppen op zondag steeds meer als recreatieve bezigheid. Maar dan moet er wel fun zijn. In Goes treffen ze op zondag doorgaans gesloten winkels. Dat is niet uitnodigend dus gaan ze elders recreatief winkelen. Weg handel. Terwijl we zo’n mooie binnenstad hebben. Ook op zondag.
De positie van het winkelpersoneel noem je ook. Die is in de basis hetzelfde als bij werknemers in andere sectoren: een CAO regelt hoe hun werkzaamheden plaats dienen te vinden. Ik heb veel gesproken met personeel van winkels die op zondag open zijn (in Goes vooral de supermarkten) en wat mij telkens opvalt is dat deze discussie bij hen nauwelijks een rolt speelt. Ik snap dat wel. Wie niet op zondag wil werken kan uitgeroosterd worden. Wie wel wil werken verdient per gewerkt uur doorgaans meer dan door de week. Een klassieke win-win.
Twaalf koopzondagen per jaar “sluit aan bij hoe andere Zeeuwse winkelsteden het doen”, constateer je. Want Zeeuwse consumenten hebben nooit van Bergen op Zoom gehoord? Of van Antwerpen? Of Rotterdam? Daarbij, ik snap deze behoefte tot regulering niet. Alsof ondernemers niet zelf kunnen beslissen wanneer ze open zijn. Ook binnen de huidige regelgeving maken zij keuzes wanneer ze de winkel openen en wanneer niet. Dat doen ze aan de hand van hun eigen inschatting of er -plat gezegd- geld te verdienen is. En dat is waartoe zij op aarde zijn. Iedere vorm van regulering blijft knellen. Omdat er altijd ondernemers zullen zijn die op zondag kansen zien. Wat is er op tegen hen daar zelf de keuze in te laten? Dan zien we vanzelf hoe het zich uitkristalliseert. Ik kan me heel goed zondagen voorstellen waarbij een deel van de winkels open is en een ander deel niet. En waarbij ook de supermarkten zelf uitmaken op welke uren zij op zondag open zijn.
Ondernemers en consumenten zijn dus in toenemende mate voorstander van een (veel) ruimere zondagsopenstelling van winkels. De Goese overheid blijft daar beperkingen aan stellen. Ik heb in de raad een aantal malen voorgesteld deze raadsperiode te gebruiken om voor eens en altijd een breed gedragen afspraak te maken over de zondag. De SGP/CU heeft laten weten daar geen behoefte aan te hebben: “Wij hebben de ambitie om in het college te blijven en dan zal en hoeft er niets te veranderen aan de afspraken over de zondag”. Jammer. Want daarmee blijft de discussie over de zondagsopenstelling boven tafel hangen en bovendien religieus geïnspireerd: het gaat helemaal niet over de positie van kleine ondernemers of het personeel, christelijk rechts wil haar wil opleggen. Ik ben benieuwd hoe met dit ’njet’ van de mannenbroeders de volgende collegevorming verloopt.
Aan het eind, Jo-Annes, schrijf je dat ‘de zondag’ bij deze verkiezingen ook een item wordt “omdat blijkbaar op andere punten het verschil niet is te maken. Er gaat namelijk heel erg veel goed in Goes”. Als dat zo is zouden we bijna de lokale politiek kunnen afschaffen. Maar het is natuurlijk niet zo. Veel van de voorzieningen die je roemt zijn met geleend geld betaald. Over de noodzaak van het saneren van die enorme schuldenlast verschillen partijen van mening (het gaat om maar liefst 128 miljoen, dagelijks brengt Goes 14.000 euro rente naar de banken). En het gaat ook niet met alle Goesenaren goed. Teveel van hen, waaronder ouderen en kinderen (1 op de 10), leven in armoede. Eenzaamheid is bij bijna alle leeftijdsgroepen een probleem. En om nog even bij die burgers te blijven: te vaak zijn zij de afgelopen jaren overvallen door voornemens van het college. Ik ervoer dat zelf toen het college een verbijsterd Wolphaartsdijk en Oud-Sabbinge kwam uitleggen dat dorpshuis de Griffioen zou worden gesloten. Er zijn veel meer voorbeelden van waar het niet goed is gegaan. Het begrip ‘burgerparticipatie’ moet nog op een Goese schaal gedefinieerd worden: in welke mate geven wij de Goesenaren wel zeggenschap over hun woon- en leefomgeving? Allemaal thema’s voor de verkiezingen. Naast de vrijheid voor ondernemers zelf te bepalen wanneer zij open gaan. Omdat de zondag van iedereen is. Het wordt een leuke campagne.
Maar nu moet ik stoppen want het cadeau voor de lief van mijn dochter moet nog gekocht. Jammer dat we daarvoor Goes uit moeten. Fijn dat we een royale keus hebben waar we zijn presentje gaan kopen: in 330 gemeenten zijn de winkels vandaag wel open.
Tot slot wens ik je een prettige kerst en een gezond 2018.
