Controleren moet wel kunnen
Een gemeente verschilt niet zo heel veel van een huishouden. Er komt geld in, er gaat geld uit. De bedragen hebben meer nullen maar in essentie komt het er ook bij de overheid op neer niet meer geld uit te geven dan er binnenkomt en de schulden in de gaten te houden. Als een huishouden zegt ’mijn woning’ bedoelt ze vaak dat het onderkomen van de bank is. Als Goes zegt ’onze scholen’ of ’onze voorzieningen’ dan is kans groot dat er geld naar een bank gaat voor rente over de lening die werd afgesloten om de gemeentelijke wens te financieren. Net als bij huishoudens is het zaak de inkomsten, uitgaven en opgebouwde schulden in de gaten te houden. Vooral als de schulden groot zijn.
En dat zijn ze in Goes: de gemeente staat voor 140 miljoen in het rood. We brengen dagelijks een dikke 15.000 euro naar banken om de rente over die schuld te betalen. Per jaar is dat 5,5 miljoen. Dat geld betaalt Goes met een begroting waar de inkomsten en de uitgaven volgend jaar 124 miljoen bedragen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten hanteert normen voor de schulden van lokale overheden. Goes zit in de categorie Oranje (’voorzichtigheid geboden’). Het beleid is er op gericht die hoge schuld te verlagen naar 130 miljoen (nog steeds heel veel) in 2018.
Maar Goes loopt ook risico’s. De gemeente investeerde in grond maar moet afwachten of al het geld terugkomt (Goese Schans, recreatiezone Wolphaartsdijk en het parkeerterrein tussen de rotonde en het station). Per locatie gaat het om miljoenen. De risico’s voor de nieuwe aansluiting op de A58 en de geplande spoortunnel in de Van Hertumweg zijn voor de gemeente. Een tegenvaller van 10% (niet ongebruikelijk bij grote projecten) zorgt voor miljoenen aan extra kosten. En dan hebben we nog alle nieuwe taken die de gemeente krijgt. Gaat het lukken om voor minder geld even goede zorg te leveren of begeleiding naar werk? Opnieuw: de risico’s zijn voor de gemeente. Stijgende rente is ook een risico.
Tegen deze achtergrond bespreekt de Goese gemeenteraad binnenkort de Programmabegroting 2015. En ook dat is niet anders dan we thuis doen. Wat zijn de baten, wat zijn de lasten? Is er geld voor een vakantie/wijkplan, kunnen we het bankstel/wagenpark vervangen? Blijft er geld over voor het schoolgeld/armoedebeleid? De raadsleden hebben nu die begroting (138 pagina’s) op hun leesstapel liggen. Pagina na pagina presenteert het college totaalcijfers maar de onderbouwing ontbreekt. Dat roept vragen op. Waarom is in 2014 2.374.00 euro begroot voor verkeer & vervoer en in 2015 633.000? Hoe komt dat in 2014 de markten 223.000 euro kosten en in 2018 bijna drie ton? Zo zijn er veel totaalcijfers met grote verschillen zonder dat duidelijk wordt waarom.
Voor de SP, D66, Partij voor Goes en de Pvda is het reden per motie te vragen ”uiterlijk maandag 20 oktober de raad in kennis te stellen van de achterliggende berekeningen van in de begroting genoemde posten, die 10 % of meer afwijken t.o.v. de begroting 2014 en alle posten die hoger zijn dan 1 miljoen euro, met redenen omkleed nader toe te lichten.” Want het is nu onmogelijk voor de Goese raadsleden hun controlerende functie goed uit te voeren, de in de begroting 2015 aangeleverde bedragen zijn veelal niet of onvolledig onderbouwd. En daardoor is niet na te gaan hoe de bedragen in de begroting tot stand zijn gekomen. Iets waar je thuis ook extra alert op bent als er schulden zijn. GroenLinks onderschrijft de gezamenlijke actie van de niet-coalitie partijen maar houdt nog even haar kaart tegen de borst: ze hebben hierover al een vraag gesteld aan het college en wachten het antwoord af. Omdat dat netjes is.
Motie controleerbare begroting 2015
Update: ter vergadering is afgezien van het indienen van de motie. Aanleiding was een brief die namens B&W enkele uren voor de vergadering naar de raad werd gestuurd. In de brief komt het college ons (enigszins) tegemoet. Voor PvdA, SP, D66 en PvG was de brief aanleiding het college vooralsnog het voordeel van de twijfel te gunnen. De collegebrief:
Memo Begroting Raad 16 oktober 2014
Je kunt me volgen op @jwomta.
